ကၾကီး ခေခြး ဘယ္ကိုေျပး ( ၄ )
====================
AD- 698 ၊
သာသနာ ၁၁၉၀ ခု ၊ ရခိုင္ေကာဇာ ၂၁ ခု မွာ ၂၆ ႏွစ္နန္းစံခဲ့တဲ့ ေစာျပည့္ညို
ေခၚ သု၀ဏၰ ေဒ၀ီဟာ ရခိုင္တို႕ရဲ့ ကဗ်ာမိခင္ (စာေပမိခင္) ျဖစ္တယ္ ။
အိႏၵိယရရဲ့ ကမၻာေက်ာ္ ကဗ်ာဂုရုၾကီး ကာလီဒါသရဲ့ က်မ္းကို ရခိုင္ဘာသာ
(ရကၡ၀ဏၰ) သို႕ျပန္ဆုိျပီး က၀ိက႑ပါသနက်မ္းနဲ႕ က၀ိကႏၶဳက်မ္းကို ေရးစပ္ခဲ့တယ္ ။
ေစာျပည့္ညိုဟာ သိန္ကန္မိန္သွ်ိဳးလိုက္ကဗ်ာကို ေမာင္ႏွမ၀မ္းကြဲေတာ္သူ
(လင္ေတာ္ေမာင္ သိဂၤစျႏၵားမင္း) ဘဂၤါ ၁၂ နယ္ကို စစ္ခ်ီသြားတဲ့ခါ
စစ္ေအာင္ျပီးေပမယ့္ ကုလားမင္းကဆက္သတဲ့
ကုလားမင္းသမီး ဒန္ရဘီဇာလီနဲ႕ ဒူရဘီ တို႕ရဲ့ မိန္းမတို႕မာယာတြင္းမွာ ၃
ႏွစ္ေလာက္ မိန္႕ေမာေနလို႕ ေ၀သာလီကိုမျပန္နိုင္ပဲ ျဖစ္ေနတုန္း လြမ္း
ဖြဲ႕စပ္ဆိုခဲ့တယ္ ။ ကဗ်ာကိုဖတ္ရျပီးေတာ့ သိဂၤစျႏၵရားမင္း ခ်က္ခ်င္းပဲ
ေနျပည္ေတာ္ ေ၀သာလီကိုျပန္ခဲ့တယ္ ။
` သု၀ဏၰေဒ၀ီေစာျပည့္ညိုကို
လင္ေတာ္ေမာင္သိဂၤစျႏၵားမင္းက သု၀ဏၰေဒ၀ီဘြဲ႕ကိုအပ္ႏွင္းခဲ့တယ္ ။ အဲဒီကတည္းက
ကဗ်ာ ၊ လကၤာ ၊ အကၡရာတို႕ဟာ ရခိုင္မွာ အနုပညာေျပာင္ေျမာက္လွစြာ
ေပၚထြန္းေနခဲ့တာ သိပ္ကိုဂုဏ္ယူစရာပါပဲ ။ ေလးျမိဳ႕ေခတ္မွာဆိုရင္
ရခိုင္ဘုရင္ၾကီးရဲ့ စစ္သံု႕ပန္းအျဖစ္ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္ျခင္းခံရေပ မယ့္
ေမတၱာေတာ္ေၾကာင့္ ရခိုင္အရွင္သူျမတ္ အဂၢသာရ ဆီမွာအပ္ႏွံျပီး
စာေပသင္ၾကားခြင့္ပါရရွိခဲ့တဲ့ မင္းၾကီး စြာေစာ္ကဲ တို႕ညီအစ္ကို( ေစာစံုနဲ႕
ေစာတူ ) တို႕ဟာ ရခိုင့္စာေပနဲ႕ နီတိက်မ္းေတြကို စတင္ထိေတြ႕ခြင့္ရခဲ့ၾကတယ္ ။
ကဲ ေသခ်ာတာကေတာ့ ေ၀သာလီေခတ္မွာ ပုဂံမေပၚထြန္းေသးဘူးဆိုတာပါပဲ ။ အဲဒီလို
ပုဂံမရွိခင္ကတည္းက ထြန္းကားေနျပီးျဖစ္တဲ့ အကၡရာ ကၾကီး ၊ခေခြးနဲ႕
စာေပအနုပညာဟာ ရခိုင္ကလြဲရင္ ဘယ္ကလာရဦးမွာတဲ့လဲ ။https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1575120342764665&set=pcb.1575120399431326&type=1
Friday, 3 April 2015
Thursday, 2 April 2015
ရခိုင္စာေပ
ရခိုင္တိုင္းရင္းသား တို႔၏ စာေပ မူရင္း
ဇစ္ျမစ္မွာ အိႏၵိယ ျပည္ ၌ ေပၚထြန္းခဲ႔ေ
သာ ျဗဟီၼ ကုသ်ွံ ဂုပတ စေသာ အကၡရာမ်
ားပင္ျဖစ္သည္
ခရစ္ေတာ္မေပၚမွီ BC ၈ ရာစု ႏွင့္ ၆ ရာ
စု အတြင္းဟုခန္႔မွန္းၾကသည္ ျဗဟိၼအကၡရ
ာဟု သမိုင္းပညာရွင္တို႔က ေခၚဆိုၾကသည္
နယ္ေျမခ်င္းဆက္စပ္ေနေသာ ရခိုင္ျပည္
သို႕ ေျမာက္ပိုင္း ျဗဟီၼအကၡရာ သည္ BC
6 ရာစု ႏွစ္ဝက္ပိုင္းတြင္ ေရာက္လာေၾက
ာင္းေတြ႕ရသည္
ဓညဝတီ ေခတ္ သူရိယ မင္းဆက္တြင္ မ
ာဂဓ ေခၚ ျဗဟီၼ အကၡရာ ကို ရခိုင္ျပည္တြ
င္ သုံးစြဲေနပါျပီ ၎စာေပ စတင္သုံးစြဲျခ
င္းကို သက္ေသျပရန္ အတြက္ ေတာင္ေပ
ါက္ႀကီးေက်ာက္စာရွိပါသည္ ဓညဝတီၿမိဳ႕ေ
ဟာင္းေနရာ ေတာင္ေပါက္ႀကီးမွတူးေဖာ္
ရရွိ၍ ၎ေက်ာက္စာအား မာဂဓ ေခၚ ျဗ
ဟီၼ အကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္
ထိုေက်ာက္စာကို AD 1932 ခုႏွစ္တြင္ ဦး
စံေရႊပု မွ တူးေဖာ္ရရွိခဲ႔သည္ ရခိုင္ျပည္
သို႕ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ၾကြေရာက္ေတာ္မူ
ေၾကာင္း ေရးထိုးထားသည္ ရခိုင္ျပည္ ၏
ေရွးအက်ဆုံး ေက်ာက္စာျဖစ္သည္ ၎
ထက္ေစာေသာေက်ာက္စာကို ရခိုင္ျပည္
တြင္သာ မက ျမန္မာ တစ္ႏုိင္ငံလုံးတြင္
ဘယ္ေနရာမွ မေတြ႕ရွိေသးပါ သို႕ဆိုပါလ်
င္ ရခိုင္ျပည္၏ စာေပေရးသားျခင္း စာေ
ပအသုံခ်ျခင္း အတတ္ပညာသည္ ဓညဝ
တီေခတ္မွာပင္ ထြန္းကားေနေပျပီျဖစ္ေၾ
ကာင္းထင္ရွားေနသည္ တတိယဓညဝတီ
ေခတ္ မွာ BC 6 ရာစုမွာျဖစ္သည္ ၎စာ
ေပေရးသားဟန္ႏွင့္ ဗ်ည္း မ်ားကို AD 4
ရာစုတထိသုံးစြဲခဲ႔ၾကသည္
ယခု post မွာ ပုဂံေခတ္ ရာဇကုမၼာရ ေ
က်ာက္စာထက္ ရခိုင္စာေပခရီးသည္ ္ ေ
ရွးက်ေၾကာင္း ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္းျဖစ္
ပါသည္။
ဇစ္ျမစ္မွာ အိႏၵိယ ျပည္ ၌ ေပၚထြန္းခဲ႔ေ
သာ ျဗဟီၼ ကုသ်ွံ ဂုပတ စေသာ အကၡရာမ်
ားပင္ျဖစ္သည္
ခရစ္ေတာ္မေပၚမွီ BC ၈ ရာစု ႏွင့္ ၆ ရာ
စု အတြင္းဟုခန္႔မွန္းၾကသည္ ျဗဟိၼအကၡရ
ာဟု သမိုင္းပညာရွင္တို႔က ေခၚဆိုၾကသည္
နယ္ေျမခ်င္းဆက္စပ္ေနေသာ ရခိုင္ျပည္
သို႕ ေျမာက္ပိုင္း ျဗဟီၼအကၡရာ သည္ BC
6 ရာစု ႏွစ္ဝက္ပိုင္းတြင္ ေရာက္လာေၾက
ာင္းေတြ႕ရသည္
ဓညဝတီ ေခတ္ သူရိယ မင္းဆက္တြင္ မ
ာဂဓ ေခၚ ျဗဟီၼ အကၡရာ ကို ရခိုင္ျပည္တြ
င္ သုံးစြဲေနပါျပီ ၎စာေပ စတင္သုံးစြဲျခ
င္းကို သက္ေသျပရန္ အတြက္ ေတာင္ေပ
ါက္ႀကီးေက်ာက္စာရွိပါသည္ ဓညဝတီၿမိဳ႕ေ
ဟာင္းေနရာ ေတာင္ေပါက္ႀကီးမွတူးေဖာ္
ရရွိ၍ ၎ေက်ာက္စာအား မာဂဓ ေခၚ ျဗ
ဟီၼ အကၡရာျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္
ထိုေက်ာက္စာကို AD 1932 ခုႏွစ္တြင္ ဦး
စံေရႊပု မွ တူးေဖာ္ရရွိခဲ႔သည္ ရခိုင္ျပည္
သို႕ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ၾကြေရာက္ေတာ္မူ
ေၾကာင္း ေရးထိုးထားသည္ ရခိုင္ျပည္ ၏
ေရွးအက်ဆုံး ေက်ာက္စာျဖစ္သည္ ၎
ထက္ေစာေသာေက်ာက္စာကို ရခိုင္ျပည္
တြင္သာ မက ျမန္မာ တစ္ႏုိင္ငံလုံးတြင္
ဘယ္ေနရာမွ မေတြ႕ရွိေသးပါ သို႕ဆိုပါလ်
င္ ရခိုင္ျပည္၏ စာေပေရးသားျခင္း စာေ
ပအသုံခ်ျခင္း အတတ္ပညာသည္ ဓညဝ
တီေခတ္မွာပင္ ထြန္းကားေနေပျပီျဖစ္ေၾ
ကာင္းထင္ရွားေနသည္ တတိယဓညဝတီ
ေခတ္ မွာ BC 6 ရာစုမွာျဖစ္သည္ ၎စာ
ေပေရးသားဟန္ႏွင့္ ဗ်ည္း မ်ားကို AD 4
ရာစုတထိသုံးစြဲခဲ႔ၾကသည္
ယခု post မွာ ပုဂံေခတ္ ရာဇကုမၼာရ ေ
က်ာက္စာထက္ ရခိုင္စာေပခရီးသည္ ္ ေ
ရွးက်ေၾကာင္း ျပန္လည္ေျဖၾကားျခင္းျဖစ္
ပါသည္။
ေနာက္ေနာင္လူျဖစ္လာဖို႕ ရခိုင္မ်ိဳးဆက္သစ္လူငယ္ေသ်ွရို႕တိကို သိစီခ်င္ေရ ေစတနာနွင္႕ ျပန္ျပီးေက တင္ပီးလိုက္ပါေရ
ရကၡိတမ်ိဳးသ်ွစ္ရကၡိဳင္သားေသ်ွ
ရခိုင္လူမ်ိဳး ႏွင့္ျမန္မာစာ
*ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ* ဟူေသာ ေဆ
ာင္းပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ မည္
သို႔မည္ပုံ ဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေ
စရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို
ေရးသားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ရခုိင္လ ူမ်ိဳးႏွ
င့္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး"
ကို မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခား၍ ရလိမ့္မည္မ
ဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ျမန္မာစာ
ကုိ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို႔၏ " ကိုယ္ပိုင္စာ
ေပ " အေနျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳ ထားေသာ
ေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ " ျမန္မာ
စာ " ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ "အကၡရာ
စာေပ" ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတုိ႔၏ " ရခို
င္စာ" ဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပ
ကို ေရးသားသည့္အခါ၌ ရခုိင္စကားေျပာ
အသုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္း၊ စာေပအ
သုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္းဟူ၍သာ ခြဲျခ
ားထားသည္။ အကၡရာ စာေပအေနျဖင့္မူ
သည္အကၡရာသည္ စာေပျဖင့္သာ ေရးသာ
းေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
အမွန္က " ျမေစတီ္ေက်ာက္စာ" ၌ ပါရွိေ
သာ " ျမန္မာစာ" သည္ " ေျပာင္းလဲလာေ
သာစာ" မဟုတ္ဘဲ " ေရာက္ရွိလာေသာစာ
" ဟုဆုိမွ သဘာဝယုတၱိ က်မည္ကုိ ျမန္မာပ
ညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလ်က္ မသိခ်င္ေယာ
င္ ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အျဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏ
ႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾက သည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က "ရခိုင္စ
ာ" (သို႔မဟုတ္) "ရကၡဝဏၰအကၡရာ" ဟု အ
မည္ေပးကာ ေခၚေဝၚသမႈ ျပဳေနၾကသည္ကုိ
လည္း ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း (၁၃၅) မ်ိဳး ရွိ
ၾကသည့္အနက္ "ျမန္မာစာ အေရးအသား
" ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို႔က "ေရွးဦးစြာ စတ
င္ေရးသား" ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖုိ႔
အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူ ယူဆပါသည္။
အကယ္၍ အေျဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း
အားလုံးက သေဘာထားႀကီးစြာျဖင့္ လက္
ခံ အတည္ျပဳ ေပးၾကဖို႔ကုိလည္း အႏူးအညြ
တ္ ေမတၱရပ္ခံလုိပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ ေရွးကရခုိင္လူမ်ိဳးတို
႔တြင္ "ရခိုင္စာ"၊ မြန္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "မြန္စာ
ႏွင့္ ပ်ဴစာ"၊ ျပဴ(ပ်ဴ)လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "ျပဴ(ပ်ဴ)စာ"
ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပ အသီးသီး ရွိခဲ့ၾကသ
ည့္ အနက္ သည္ေဆာင္ပါးစာတမ္း၌ "မြန္
စာႏွင့္ ပ်ဴစာ" ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မျပဳေတာ့
ဘဲ "ျမန္မာစာ"ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ
"ရခုိင္စာ"ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖ
န္ သံုးသပ္ တင္ျပသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ ထင္
ရွားၿပီး ခိုင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿ
ပိဳင္ အေထာက္အထားတစ္ခုစီကိုသာ ထုတ္
ႏုတ္၍ ေရးသားတင္ျပသြားပါမည္။ အေထ
ာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ျပဖို
႔ဆိုသည္မွာ အေျခအေနမေပးေသးသျဖင့္
မျဖစ္ႏိုင္ေသးေခ်။
ရခိုင္ႏွင့္ျမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ျခ
င္း " ျမန္မာစာေပ " ကို ေရးသားေနၾက
သည့္ " ရခုိင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔၏ ေ
ခတ္ၿပိဳင္ အခ်ိန္ကာလကို ရွာၾကည့္ေသာ္
ဤသို႔ေတြ႔ရ၏။ " ပု၊ ပင္း၊ အင္း၊ ေတာင္၊
ေညာင္ရမ္းေနာင္၊ ကုန္ေဘာင္ ခုႏွစ္ဆက္
" ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ျ
မန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခ
တ္၊ အင္းဝေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ ေညာင္
ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္
(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါ
သည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔တြင္လည္း ဒြါရာဝတီေခတ္၊
ေရွးေဝသာလီေခတ္၊ ဓညဝတီ (ပ၊ဒု၊တ)ေ
ခတ္၊ ေဝသာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေ
လးၿမိဳ႕ ေခတ္၊ ေျမာက္ဦး (ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္
ဟူ၍ ေခတ္ (၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့သည္
ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္ကာလ
ၾကာျမင့္ပုံျခင္းေတာ့ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။
ယင္းတို႔အနက္ ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ၾ
က၏။ ျမန္မာတို႔ဘက္က ပုဂံေခတ္၏ ထင္
ရွားေသာ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ)
ျမေစတီေက်ာက္စာ" ကို ခိုင္မာေသာ အေ
ထာက္အထားအျဖစ္ တင္ျပမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ ရ
ခိုင္တို႔ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္းေလာင္းေ
က်ာင္းတုိက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ "ရခိုင္ဘုရင္
မင္းရင္ျဖဴ " သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရာ
း၏ " စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ " ကို ခုိင္မာေသ
ာ အေထာက္အထား အေနျဖင့္ တင္ျပသြာ
းမွာ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ " ၾကာ၊ အိုး၊ အံ၊ ပု
ဂံတည္" ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ျပား
မင္း (ေအဒီ ၈၄၆ မွ ၈၇၈ ထိ) သည္ ယခု
လက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ
၂၁၁ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခု ျဖစ္၏။ ပုဂံပ်
က္ခ်ိန္မွာကား " ေစာမြန္နစ္မင္း " (ေအဒီ
၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉ ) လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ေ
လ၏။ ပ်ဥ္ျပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳ႕ကိုတည္ေဆ
ာက္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ " ေထရဝါဒ
ဗုဒၶသာသနာ" မေရာက္ရွိေသး။ အလားတူ
" ျမန္မာစာ" ဟူေသာ စာေပးေရးသားမႈ
အတတ္ပညာသည္လည္း လုံးဝမရွိေသး သ
ည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ျပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္န
က္မင္း (ေအဒီ ၈၇၈-၉၀၆)၊ ၎ေနာက္ စ
ေလငေခြးမင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၎ေ
နာက္ စေလငေခြးမင္း (ေအဒီ
၉၁၅-၉၃၁)၊ ၎ေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရ
ဟန္းမင္း (ေတာင္သူႀကီးမင္း) (ေအဒီ
၉၃၁-၉၆၄)၊ ၎ေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာ
င္ျဖဴမင္း (ေအဒီ ၉၆၄-၉၆၈)၊ ၎ေနာက္
က်ည္စုိးမင္း (ေအဒီ ၉၈၆-၉၉၂)၊ ၎ေနာ
က္ စုကၠေတးမင္း (ေအဒီ ၉၉၂-၁၀၁၇)၊
၎ေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း (ေအဒီ
၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္တြင္မွ ေထရဝါ
ဒ ဗုဒၶသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အ
ရဟံ၏ အကူအညီ ျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ
၏။ ယင္းအခ်ိန္အထိ " ပုဂံ" ၌ " ျမန္မာစ
ာ " ဟူေသာ အေရးအသား မရွိေသးေခ်။
မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏ စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွိမ်ာ
း၏ အကူအညီျဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလ
သည္။
အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူး
မင္း (ေအဒီိိ ၁၀၇၇-၁၀၈၄)၊ ၎ေနာက္
က်န္စစ္သား မင္း (ေအဒီ ၁၀၈၄-၁၁၁၃)
လက္ထက္တြင္ " ေဇယ်ေခတၱရာ" အမည္
ရွိေသာ သားေတာ္ " ရာဇကုမာရ္" သည္
ပုဂံ၌ " ျမေစတီဘုရား" ကို တည္၏။ ျမေစ
တီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္း
ကုိ " ပါဠိ၊ ျမန္မာ၊ မြန္၊ ပ်ဴ " ဟူ၍ ဘာသာ
ေလးမ်ိဳးျဖင့္ ကမၸည္းစာ ေရးထိုးေစခဲ့ပါသ
ည္။ ယင္းျမေစတီဘုရား ေက်ာက္စာကား
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ " ေရွးအ
က်ဆုံးေက်ာက္စာ" ျဖစ္၏။ ျမေစတီေက်ာ
က္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇
ခု၊ ေကာဇာ ၄၇၅ ခု (ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃
ခု)တြင္ ေရးထုိးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရ
သည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌ " ပ်ဴလူမ်ိဳး" တို႔
ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္တု႔ိ၏ ေလးၿ
မိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိ ၾက
ာျမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ဆို
သည္မွာ အဥၥနနဒီျမစ္၏ ဝဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕၊
ပုရိန္ၿမိဳ႕၊ ေနရဥၥရာေတာင္ငူၿမိဳ႕၊ ေလာင္းၾက
က္ၿမိဳ႕ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾ
ကာင္းျပဳ၍ " ေလးၿမိဳ႕ေခတ္" ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ျ
ခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာတုိ႔၏ " ပ်ဥ္ျပားမင္း" သည္ ယခုလ
က္ရွိ " ပုဂံၿမိဳ႕"ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ
(၃၁)ႏွစ္အလုိက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္
" ေခတၱသင္မင္း" သည္ " ပဥၥာၿမိဳ႕" ကို သာ
သနာ ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀ ခု၊ (ေအဒီ
၈၁၈) တြင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ျဖစ္ေန
ပါသည္။
ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ " ေခတၱ သင္မင္း
" လက္ထက္တြင္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ
ထြန္းကားေနမႈကို မဆိုထားဘိ။ ေလးၿမိဳ႕ေ
ခတ္၏ အထက္က ေဝသာလီ ေက်ာက္ေလွ
ကားေခတ္ (ေအဒီ ၃၂၇ မွ ၈၁၈ ထိ) တြင္
လည္းေကာင္း၊ တတိယ ဓညဝတီေခတ္
( ဘီစီ ၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ ) တြင္လည္
းေကာင္း၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ပအ
တူ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ား ထြန္း
ကားလွ်က္ ရွိေနၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း ယုံမွားသံ
သယ မရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား
မ်ားက သက္ေသျပလွ်က္ ရွိေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါ
သည္။
ယင္းတုိ႔အနက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ (ေအဒီ ၈၁၈
မွ ၁၄၃၀ ထိ ) ပဥၥာၿမိဳ႕တည္ " ေခတၱ သင္
မင္း" မွ (၃) ဆက္ေျမာက္ " ဘုရင္မင္းရ
င္ျဖဴ" လက္ထက္ (ေအဒီ ၈၄၃-၈၇၃ ထိ) ေ
အဒီ ၈၄၇ တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗု
ဒၶဆင္းတုေတာ္ ( ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ ၁ ေပ
၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္း
ေလာင္း ေက်ာင္းတုိက္ တြင္ ကိန္းဝပ္လွ်က္
ရွိသည္။) ၏ " စမၼခဏ္ ကမၸည္းစာ" ကို တ
င္ျပလိုပါသည္။ က်န္စာေပ အေထာက္အ
ထား မ်ားစြာ ရွိၾကေသာ္လည္း စာေရးသူ
အေနျဖင့္ ယင္းဘုရား၌ ပါရွိေသာ " စမၼခ
ဏ္ ကမၸည္းစာ" ကိုသာ ရခုိင္စာေပ ဘက္
က ခုိင္မာေသာ အေထာက္အထားတစ္ခု
အေနျဖင့္ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာမွာ ယ
ခုေခတ္ "ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရ
ေသာ " ရခုိင္စာ" အေရးအသားျဖင့္ ေရး
ထုိးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါ
အတုိင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ "သကၠရာဇ္ ၉၊ က
ဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊ တနလၤာ ၅ နာရီေက်
ာ္..... ေရာက္.......... ႀကီးသြန္းအဲသည္။
ငမၤရၤျဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားပဥၥေလာဟာၿပီးျ
ပည့္စုံသည္၊ ဘုရားျပဳေသွာ အက်ိဳဝ္အားျဖ
င့္ ဘုရားမခြ်တ္ျဖစ္ေစေသွာ .........။ "
ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါဘုရား၏ "စမၼခဏ္ကမၸည္
းစာ" ကုိ ျပည့္စုံေအာင္ ျဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေ
သာ္ ေအာက္ပါအ တိုင္း ျဖစ္ပါသည္။
"သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊
တနလၤာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေ
ရာက္ (ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။
ငါမင္းရင္ျဖဴ ေကာင္းမႈဘုရားကို ပဥၥေလာ
ဟာျဖင့္ (သြန္းလုပ္) ၿပီးျပည့္စုံ သည္။ ဘု
ရားျပဳေသာ အက်ိဳးအားျဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ ျ
ဖစ္ေစေသာ္။" ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။
ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴသည္
အထက္ေဖာ္ျပပါ ဘုရား၏ " စမၼခဏ္ ကမ
ၸည္းစာ" ကို " ရကၡဝဏၰ အကၡရာ- ရခုိင္စာ
" ျဖင့္ ေရးထုိးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ
၂၀၉ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ခုျဖစ္ရာ ျမန္မာ
တို႔ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရ
ေသးမီ (၂)ႏွစ္အလုိက ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ
) ျမေစတီ ေက်ာက္စာ" သည္ ယင္းအခ်ိန္
၌ ရွိဖို႔မဆုိထားႏွင့္ "ပုဂံၿမိဳ႕" ပင္မရွိေသးေ
သာေၾကာင့္ "ျမန္မာစာေပ" အေရးအသာ
းမွာလည္း ျမန္မာတို႔အေနျဖင့္ " အိမ္မက္
ေတာင္မက္ဖို႔" မလြယ္ကူေသးေခ်။
ျမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ ျမန္မာသမိုင္း
ဆရာမ်ားက ျမန္မာသည္ "ပ်ဴလူမ်ိဳး" က ဆ
င္းသက္လာသူမ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္း
သို႔ဆုိလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာတို႔သည္
" ပ်ဴစာ"ကို မိခင္စာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေ
အာင္ မေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း ?
ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါ သည္။ ယခုအခါ ပ်ဴလူ
မ်ိဳးႏွင့္ ပ်ဴစာေပမွာ ျမန္မာ့ေျမမ်က္ႏွာေပၚ
က လုံးဝ ဆိတ္သုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿ
ပီ ျဖစ္၏။
အခ်ိဳ႕သမိုင္းဆရာမ်ားက ျမန္မာစာသည္ "
မြန္စာ"က ဆင္းသက္လာေသာစာဟု ႀကံ
ဆျပန္၏။ ထုိသုိ႔ဆုိလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾက
ာင့္ ျမန္မာတုိ႔သည္ "မြန္စာ" ကို ႏိုင္ငံသုံးစ
ာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ ရြ
က္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟု ေမးစရာေတြ
အမ်ားႀကီး ရွိေနပါသည္။
အမွန္က "ပ်ဴစာ" သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ
တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး၊ "မြန္စာ" သည္
လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ သက္
ဆိုင္ေနေသာ စာေပ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေ
လ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။
ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ " ျမန္မာစာ" ဟု
သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " ရခို္င္စာ"သည္
လည္း ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တုိက္ရိုက္ သ
က္ဆိုင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ကို
ယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေ
အာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသ
ည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တုိင္းတြင္ ေပၚထြန္
းခဲ့ေသာ "ရခုိင္ စာေပ အေထာက္အထား
မ်ား" က သက္ေသျပဳလ်က္ ရွိေနေပေတာ့
သည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ " ျမန္မာစ
ာ" ကို ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက " ပ်ဴစာက
ဆင္းသက္လာ ေသာစာ" ဟု ထင္ျမင္ခ်က္
ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳ႕သမုိုင္းဆရာမ်ား
က " မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာ" ဟူ
၍လည္း ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾကျပန္၏။ အမွန္
က ယင္း " ပ်ဴစာႏွင့္ မြန္စာ" ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသ
ည္ပင္လွ်င္ ျမေစတီ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿ
ပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆ
င္းသက္ လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကျခ
င္း သည္ လုံးဝယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာ
င့္ဆုိေသာ္ စာေပတို႔မည္သည္ အခ်ိန္ကာလ
တစ္ခုတည္း၌ ေန႔ခ်င္းည ခ်င္း ေျပာင္းလဲ
ရုိး ထုံးစံ မရွိေသာေၾကာင့္တည္း။ ေျပာင္း
လဲဖို႔ဆုိသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတ
ာ္ၾကာျမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆုိင္း ရေပလိမ့္မ
ည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာ (ျမန္မာ)သည္ ပ်ဴ
စာႏွင့္ မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာ စာမ
ဟုတ္ေၾကာင္းကို " ျမေစတီေက်ာက္စာ"
ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသျပဳလွ်က္
ရွိေနေပေတာ့သည္။
အမွန္က " ျမေစတီ္ေက်ာက္စာ" ၌ ပါရွိေ
သာ " ျမန္မာစာ" သည္ " ေျပာင္းလဲလာေ
သာစာ" မဟုတ္ဘဲ " ေရာက္ရွိလာေသာစာ
" ဟုဆုိမွ သဘာဝယုတၱိ က်မည္ကုိ ျမန္မာပ
ညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလ်က္ မသိခ်င္ေယာ
င္ ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အျဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏ
ႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
အျဖစ္မွန္ကုိ သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ပ
ဥၥာၿမိဳ႕(၁၂)ဆက္ေျမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအ
ဒီ ၁၀၆၈ တြင္ " ဝေရာင္းငွက္ အသခၤယာ
" အမတ္က လုပ္ႀကံသျဖင့္ ကြယ္လြန္သည္
။ မင္းဘီလူး၏ သားျဖစ္သူ အိမ္ေရွ႕မင္း သ
ား " မင္းရဲဘယ" သည္ မိဖုရား " ေစာေပါ
က္ညိဳ" (ေပါက္ညိဳျမ) ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာ
ရွိအမတ္ အခ်ိဳ႕လိုက္ပါလ်က္ " ဘူးရြက္ မညိဳ
းလမ္း" က အေရွ႕ပုဂံျပည္သို႔ ထြက္ေျပးက
ာ " အေနာ္ရထာမင္း" ထံ ခိုလႈံခဲ့ရသည္။
အဆို ပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို႔သည္ ပုဂံျပ
ည္၌ ႏွစ္ေပါင္း (၃၅)ႏွစ္ခန္႔ ၾကာျမင့္ေအာ
င္ အမႈေတာ္ ထမ္းရြက္ကာ ေန ထိုင္ခဲ့ၾကရ
ေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း။
ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား " ရခိုင္ေဝသာ
လီ" က " ပဥၥကလ်ာဏီ မင္းသမီး" ကို ဆ
က္သရာတြင္ " က်န္ စစ္သား" ကို ရသည္
ဟူေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း
။ က်န္စစ္သားသည္ ေျမးေတာ္အေလာင္း
စည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကို ေပးအပ္ၿပီး " ေဇ
ယ်ေခတၱရာ" အမည္ ျဖင့္ သားေတာ္ ရာဇ
ကုမာရ္မင္းသားကို " ဓညဝတီႏွင့္ ေတာင္
စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္" ( ျမန္မာ ရာဇဝင္အလို)ကို
စဥ္းစား ေစခဲ့ေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လ
ည္းေကာင္း။ ပုံဂံမင္းတို႔အထံ၌ ရခိုင္သား
မ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ႕က
ဘုရားအလွဴ႕ဒကာမ်ားအျဖစ္ ခံယူကာ ျမန္
မာတုိ႔၏ နယ္ေျမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ
သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။ ျမန္မာ
လူမ်ိဳးတို႔ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က " ေအာက္သား
" ဟု နာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေ
ခၚေဝၚလာခဲ့ ၾကသည့္ သမုိင္းေၾကာင္းကို
လည္းေကာင္း။ " ရဟႏၱာေထြး (ေခၚ ) အ
သွ်င္ဒိဗၺစကၡဳ" အမည္ရွိေသာ ရခုိင္တို႔ ေဝ
သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူျမတ္ သည္ ဥပ
ဇၥ်ာယ္ဆရာ " မဟိႏၵပါလ မေထရ္ျမတ္" ၏
ေစလႊတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳ႕သို႔ ၾကြေရာက္
၍ သာသနာ ျပဳခဲ့ရေသာ သမုိင္းေၾကာင္း
ကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ ထားၾကမည္ဆို
ပါက မည္သည့္အခါမွ် အေျဖမွန္ေပၚ ေပါ
က္ႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်။
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ
အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ာသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ေန
႔စဥ္သုံး ေဝါဟာ ရမ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေ
အာက္ပါစကားလုံးမ်ားကုိ ၾကည့္ျခင္းအားျ
ဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
(၁) ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ (၂) သုႀက္ာနိယ္၊
(၃) လွိယ္၊ (၄) ရိယ္မႈတ္၊ (၅) အတုမဟိေ
သာ၊ (၆) ျခဳယ္မ၊ (၇) ျခဳပ္မ၊ (၈) အစ္ကို၊
(၉) အစ္မ၊ (၁၀) ပန္စင္၊ (၁၁) ကၿခီယ္
သည္၊ (၁၂) ပညာမဟိယ္ေသာ၊ (၁၃) သ
စၥာ မဟိယ္ေသာ၊ (၁၄) အလွဴပိယ္လိုဝ္ေသ
ာ၊ (၁၅) သဃၤာတိုဝ္၊ (၁၆) ဤယ္သူ၊ (၁၇)
ပတၱျမားစာတီတိုဝ္၊ (၁၈) လွဴခ၏၊ (၁၉) ၿခီ
ယ္လက္၊ (၂၀) ၿခိယ္ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၁) လက္
ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၂) မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖိလတ္၊
(၂၃) နိယ္ရလိယ္၏၊ (၂၄) အသရိယ္ဟိေ
သာ၊ (၂၅) ခရုိန္ စေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို
ယေန႔ေခတ္ ျမန္မာတို႔ ေျပာဆို ေနၾကပါေ
သးသလား ? ဟု ေမးလွ်င္ ေျပာဖုိ႔မဆုိထား
ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ကို သိရွိေအာင္ မနည္းႀကိဳးစ
ားၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။
အဓိပၸါယ္ကို သိသည့္တုိင္ေအာင္ အသံထြ
က္ကို ပီပီသသ ထြက္ရွိႏိုင္ဖို႔က ပို၍ခက္ေပ
လိမ့္မည္။ အလားတူ ရခိုင္ေဝါဟာရ အသုံး
အႏႈန္း မ်ားသည္ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား
၌ မ်ားစြာ က်န္ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ
၏။
ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထုိးခဲ့ေသာ ျ
မန္မာတို႔၏ ေရွးအက်ဆုံးျဖစ္သည့္ ျမေစ
တီေက်ာက္စာထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေအဒီ
၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴ သြန္း
လုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား
၏ စမၼခဏ္း ကမၸည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း
(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွးက်ေန ေၾကာင္း သိ
ရွိရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ " ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္
ျမန္မာစာ အေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳ
းတို႔က ေရွးဦးစြာ စတင္ေရးသား ခဲ့ၾကပါ
သနည္း။ " ဟူေသာ အေမးျဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္
ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထုိက္အေလ်ာ
က္ အေျဖေပး ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ယူဆပါသ
ည္။
နိဂုံးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ဆိုရေသာ္ " ရခုိင္လူမ်ိဳး
ႏွင့္ ျမန္မာစာ" မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခာ
း၍ ရလိမ့္မည္ မဟုတ္။ စကားေျပာဟန္ ေ
ရးနည္းႏွင့္ စာအသုံးေရးနည္းသာ ျခားနာ
းခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူ
တူပင္တည္း။ သို႔ျဖစ္၍ ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေ
ခတ္ "ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေ
သာ " ရခိုင္စာ" ကို အၾကြင္းမဲ့ ခံယူထားၾ
ကသည္ကို သုေတသနျပဳကာ ေရးသားတင္
ျပလိုက္ရေပသည္။
" ရခိုင္စာေပ" အျဖစ္မွန္ ေပၚေပါက္ပါေစ..။
ာင္းပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ မည္
သို႔မည္ပုံ ဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္ၾကေ
စရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဤေဆာင္းပါးကို
ေရးသားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ရခုိင္လ ူမ်ိဳးႏွ
င့္ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳး"
ကို မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခား၍ ရလိမ့္မည္မ
ဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ျမန္မာစာ
ကုိ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို႔၏ " ကိုယ္ပိုင္စာ
ေပ " အေနျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳ ထားေသာ
ေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ " ျမန္မာ
စာ " ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ "အကၡရာ
စာေပ" ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတုိ႔၏ " ရခို
င္စာ" ဟူ၍သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပ
ကို ေရးသားသည့္အခါ၌ ရခုိင္စကားေျပာ
အသုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္း၊ စာေပအ
သုံးအႏႈန္းျဖင့္ ေရးသားျခင္းဟူ၍သာ ခြဲျခ
ားထားသည္။ အကၡရာ စာေပအေနျဖင့္မူ
သည္အကၡရာသည္ စာေပျဖင့္သာ ေရးသာ
းေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
အမွန္က " ျမေစတီ္ေက်ာက္စာ" ၌ ပါရွိေ
သာ " ျမန္မာစာ" သည္ " ေျပာင္းလဲလာေ
သာစာ" မဟုတ္ဘဲ " ေရာက္ရွိလာေသာစာ
" ဟုဆုိမွ သဘာဝယုတၱိ က်မည္ကုိ ျမန္မာပ
ညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလ်က္ မသိခ်င္ေယာ
င္ ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အျဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏ
ႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾက သည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ယင္းစာအမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က "ရခိုင္စ
ာ" (သို႔မဟုတ္) "ရကၡဝဏၰအကၡရာ" ဟု အ
မည္ေပးကာ ေခၚေဝၚသမႈ ျပဳေနၾကသည္ကုိ
လည္း ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း (၁၃၅) မ်ိဳး ရွိ
ၾကသည့္အနက္ "ျမန္မာစာ အေရးအသား
" ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို႔က "ေရွးဦးစြာ စတ
င္ေရးသား" ခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖုိ႔
အခ်ိန္တန္ၿပီဟု စာေရးသူ ယူဆပါသည္။
အကယ္၍ အေျဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း
အားလုံးက သေဘာထားႀကီးစြာျဖင့္ လက္
ခံ အတည္ျပဳ ေပးၾကဖို႔ကုိလည္း အႏူးအညြ
တ္ ေမတၱရပ္ခံလုိပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ ေရွးကရခုိင္လူမ်ိဳးတို
႔တြင္ "ရခိုင္စာ"၊ မြန္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "မြန္စာ
ႏွင့္ ပ်ဴစာ"၊ ျပဴ(ပ်ဴ)လူမ်ိဳးတို႔တြင္ "ျပဴ(ပ်ဴ)စာ"
ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္စာေပ အသီးသီး ရွိခဲ့ၾကသ
ည့္ အနက္ သည္ေဆာင္ပါးစာတမ္း၌ "မြန္
စာႏွင့္ ပ်ဴစာ" ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မျပဳေတာ့
ဘဲ "ျမန္မာစာ"ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ
"ရခုိင္စာ"ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖ
န္ သံုးသပ္ တင္ျပသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။
ႏွစ္ဖက္ႏိႈင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ ထင္
ရွားၿပီး ခိုင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿ
ပိဳင္ အေထာက္အထားတစ္ခုစီကိုသာ ထုတ္
ႏုတ္၍ ေရးသားတင္ျပသြားပါမည္။ အေထ
ာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္တင္ျပဖို
႔ဆိုသည္မွာ အေျခအေနမေပးေသးသျဖင့္
မျဖစ္ႏိုင္ေသးေခ်။
ရခိုင္ႏွင့္ျမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကို ရွာၾကည့္ျခ
င္း " ျမန္မာစာေပ " ကို ေရးသားေနၾက
သည့္ " ရခုိင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔၏ ေ
ခတ္ၿပိဳင္ အခ်ိန္ကာလကို ရွာၾကည့္ေသာ္
ဤသို႔ေတြ႔ရ၏။ " ပု၊ ပင္း၊ အင္း၊ ေတာင္၊
ေညာင္ရမ္းေနာင္၊ ကုန္ေဘာင္ ခုႏွစ္ဆက္
" ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ ကဗ်ာအရ ျ
မန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခ
တ္၊ အင္းဝေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ ေညာင္
ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ၍ ေခတ္
(၆)ေခတ္ ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါ
သည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔တြင္လည္း ဒြါရာဝတီေခတ္၊
ေရွးေဝသာလီေခတ္၊ ဓညဝတီ (ပ၊ဒု၊တ)ေ
ခတ္၊ ေဝသာလီေက်ာက္ေလွကားေခတ္၊ ေ
လးၿမိဳ႕ ေခတ္၊ ေျမာက္ဦး (ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္
ဟူ၍ ေခတ္ (၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့သည္
ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိန္ကာလ
ၾကာျမင့္ပုံျခင္းေတာ့ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။
ယင္းတို႔အနက္ ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ၾ
က၏။ ျမန္မာတို႔ဘက္က ပုဂံေခတ္၏ ထင္
ရွားေသာ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ)
ျမေစတီေက်ာက္စာ" ကို ခိုင္မာေသာ အေ
ထာက္အထားအျဖစ္ တင္ျပမွာ ျဖစ္ၿပီး၊ ရ
ခိုင္တို႔ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္းေလာင္းေ
က်ာင္းတုိက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ "ရခိုင္ဘုရင္
မင္းရင္ျဖဴ " သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရာ
း၏ " စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ " ကို ခုိင္မာေသ
ာ အေထာက္အထား အေနျဖင့္ တင္ျပသြာ
းမွာ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ " ၾကာ၊ အိုး၊ အံ၊ ပု
ဂံတည္" ဟူေသာ ေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ျပား
မင္း (ေအဒီ ၈၄၆ မွ ၈၇၈ ထိ) သည္ ယခု
လက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ
၂၁၁ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခု ျဖစ္၏။ ပုဂံပ်
က္ခ်ိန္မွာကား " ေစာမြန္နစ္မင္း " (ေအဒီ
၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉ ) လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ေ
လ၏။ ပ်ဥ္ျပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳ႕ကိုတည္ေဆ
ာက္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ " ေထရဝါဒ
ဗုဒၶသာသနာ" မေရာက္ရွိေသး။ အလားတူ
" ျမန္မာစာ" ဟူေသာ စာေပးေရးသားမႈ
အတတ္ပညာသည္လည္း လုံးဝမရွိေသး သ
ည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ျပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္န
က္မင္း (ေအဒီ ၈၇၈-၉၀၆)၊ ၎ေနာက္ စ
ေလငေခြးမင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)၊ ၎ေ
နာက္ စေလငေခြးမင္း (ေအဒီ
၉၁၅-၉၃၁)၊ ၎ေနာက္ ေညာင္ဦးေစာရ
ဟန္းမင္း (ေတာင္သူႀကီးမင္း) (ေအဒီ
၉၃၁-၉၆၄)၊ ၎ေနာက္ ကြမ္းေဆာ္ေၾကာ
င္ျဖဴမင္း (ေအဒီ ၉၆၄-၉၆၈)၊ ၎ေနာက္
က်ည္စုိးမင္း (ေအဒီ ၉၈၆-၉၉၂)၊ ၎ေနာ
က္ စုကၠေတးမင္း (ေအဒီ ၉၉၂-၁၀၁၇)၊
၎ေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း (ေအဒီ
၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္တြင္မွ ေထရဝါ
ဒ ဗုဒၶသာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အ
ရဟံ၏ အကူအညီ ျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ
၏။ ယင္းအခ်ိန္အထိ " ပုဂံ" ၌ " ျမန္မာစ
ာ " ဟူေသာ အေရးအသား မရွိေသးေခ်။
မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏ စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွိမ်ာ
း၏ အကူအညီျဖင့္ ေရးသားေနၾကရေလ
သည္။
အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူး
မင္း (ေအဒီိိ ၁၀၇၇-၁၀၈၄)၊ ၎ေနာက္
က်န္စစ္သား မင္း (ေအဒီ ၁၀၈၄-၁၁၁၃)
လက္ထက္တြင္ " ေဇယ်ေခတၱရာ" အမည္
ရွိေသာ သားေတာ္ " ရာဇကုမာရ္" သည္
ပုဂံ၌ " ျမေစတီဘုရား" ကို တည္၏။ ျမေစ
တီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္း
ကုိ " ပါဠိ၊ ျမန္မာ၊ မြန္၊ ပ်ဴ " ဟူ၍ ဘာသာ
ေလးမ်ိဳးျဖင့္ ကမၸည္းစာ ေရးထိုးေစခဲ့ပါသ
ည္။ ယင္းျမေစတီဘုရား ေက်ာက္စာကား
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ " ေရွးအ
က်ဆုံးေက်ာက္စာ" ျဖစ္၏။ ျမေစတီေက်ာ
က္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇
ခု၊ ေကာဇာ ၄၇၅ ခု (ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃
ခု)တြင္ ေရးထုိးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရ
သည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌ " ပ်ဴလူမ်ိဳး" တို႔
ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္တု႔ိ၏ ေလးၿ
မိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိ ၾက
ာျမင့္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ဆို
သည္မွာ အဥၥနနဒီျမစ္၏ ဝဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕၊
ပုရိန္ၿမိဳ႕၊ ေနရဥၥရာေတာင္ငူၿမိဳ႕၊ ေလာင္းၾက
က္ၿမိဳ႕ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို အေၾ
ကာင္းျပဳ၍ " ေလးၿမိဳ႕ေခတ္" ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ျ
ခင္းျဖစ္သည္။
ျမန္မာတုိ႔၏ " ပ်ဥ္ျပားမင္း" သည္ ယခုလ
က္ရွိ " ပုဂံၿမိဳ႕"ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ
(၃၁)ႏွစ္အလုိက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္
" ေခတၱသင္မင္း" သည္ " ပဥၥာၿမိဳ႕" ကို သာ
သနာ ၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀ ခု၊ (ေအဒီ
၈၁၈) တြင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ျဖစ္ေန
ပါသည္။
ရခုိင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ " ေခတၱ သင္မင္း
" လက္ထက္တြင္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာ
ထြန္းကားေနမႈကို မဆိုထားဘိ။ ေလးၿမိဳ႕ေ
ခတ္၏ အထက္က ေဝသာလီ ေက်ာက္ေလွ
ကားေခတ္ (ေအဒီ ၃၂၇ မွ ၈၁၈ ထိ) တြင္
လည္းေကာင္း၊ တတိယ ဓညဝတီေခတ္
( ဘီစီ ၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ ) တြင္လည္
းေကာင္း၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ပအ
တူ စာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာမ်ား ထြန္း
ကားလွ်က္ ရွိေနၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း ယုံမွားသံ
သယ မရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား
မ်ားက သက္ေသျပလွ်က္ ရွိေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါ
သည္။
ယင္းတုိ႔အနက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ (ေအဒီ ၈၁၈
မွ ၁၄၃၀ ထိ ) ပဥၥာၿမိဳ႕တည္ " ေခတၱ သင္
မင္း" မွ (၃) ဆက္ေျမာက္ " ဘုရင္မင္းရ
င္ျဖဴ" လက္ထက္ (ေအဒီ ၈၄၃-၈၇၃ ထိ) ေ
အဒီ ၈၄၇ တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗု
ဒၶဆင္းတုေတာ္ ( ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ ၁ ေပ
၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ႕၊ ေခါင္း
ေလာင္း ေက်ာင္းတုိက္ တြင္ ကိန္းဝပ္လွ်က္
ရွိသည္။) ၏ " စမၼခဏ္ ကမၸည္းစာ" ကို တ
င္ျပလိုပါသည္။ က်န္စာေပ အေထာက္အ
ထား မ်ားစြာ ရွိၾကေသာ္လည္း စာေရးသူ
အေနျဖင့္ ယင္းဘုရား၌ ပါရွိေသာ " စမၼခ
ဏ္ ကမၸည္းစာ" ကိုသာ ရခုိင္စာေပ ဘက္
က ခုိင္မာေသာ အေထာက္အထားတစ္ခု
အေနျဖင့္ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္ကမၸည္းစာမွာ ယ
ခုေခတ္ "ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရ
ေသာ " ရခုိင္စာ" အေရးအသားျဖင့္ ေရး
ထုိးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါ
အတုိင္း ေတြ႔ရွိရသည္။ "သကၠရာဇ္ ၉၊ က
ဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊ တနလၤာ ၅ နာရီေက်
ာ္..... ေရာက္.......... ႀကီးသြန္းအဲသည္။
ငမၤရၤျဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားပဥၥေလာဟာၿပီးျ
ပည့္စုံသည္၊ ဘုရားျပဳေသွာ အက်ိဳဝ္အားျဖ
င့္ ဘုရားမခြ်တ္ျဖစ္ေစေသွာ .........။ "
ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါဘုရား၏ "စမၼခဏ္ကမၸည္
းစာ" ကုိ ျပည့္စုံေအာင္ ျဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေ
သာ္ ေအာက္ပါအ တိုင္း ျဖစ္ပါသည္။
"သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ ရက္၊
တနလၤာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေ
ရာက္ (ေသာအခါ) ေၾကးသြန္းအပ္သည္။
ငါမင္းရင္ျဖဴ ေကာင္းမႈဘုရားကို ပဥၥေလာ
ဟာျဖင့္ (သြန္းလုပ္) ၿပီးျပည့္စုံ သည္။ ဘု
ရားျပဳေသာ အက်ိဳးအားျဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ ျ
ဖစ္ေစေသာ္။" ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။
ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခုိင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴသည္
အထက္ေဖာ္ျပပါ ဘုရား၏ " စမၼခဏ္ ကမ
ၸည္းစာ" ကို " ရကၡဝဏၰ အကၡရာ- ရခုိင္စာ
" ျဖင့္ ေရးထုိးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ
၂၀၉ ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ခုျဖစ္ရာ ျမန္မာ
တို႔ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရ
ေသးမီ (၂)ႏွစ္အလုိက ျဖစ္ပါသည္။
သို႔ျဖစ္ပါ၍ " ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ (ေခၚ
) ျမေစတီ ေက်ာက္စာ" သည္ ယင္းအခ်ိန္
၌ ရွိဖို႔မဆုိထားႏွင့္ "ပုဂံၿမိဳ႕" ပင္မရွိေသးေ
သာေၾကာင့္ "ျမန္မာစာေပ" အေရးအသာ
းမွာလည္း ျမန္မာတို႔အေနျဖင့္ " အိမ္မက္
ေတာင္မက္ဖို႔" မလြယ္ကူေသးေခ်။
ျမန္မာလူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာစာ ျမန္မာသမိုင္း
ဆရာမ်ားက ျမန္မာသည္ "ပ်ဴလူမ်ိဳး" က ဆ
င္းသက္လာသူမ်ားဟု ခံယူထားၾက၏။ ယင္း
သို႔ဆုိလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ ျမန္မာတို႔သည္
" ပ်ဴစာ"ကို မိခင္စာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေ
အာင္ မေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း ?
ဟု ေမးစရာ ရွိေနပါ သည္။ ယခုအခါ ပ်ဴလူ
မ်ိဳးႏွင့္ ပ်ဴစာေပမွာ ျမန္မာ့ေျမမ်က္ႏွာေပၚ
က လုံးဝ ဆိတ္သုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿ
ပီ ျဖစ္၏။
အခ်ိဳ႕သမိုင္းဆရာမ်ားက ျမန္မာစာသည္ "
မြန္စာ"က ဆင္းသက္လာေသာစာဟု ႀကံ
ဆျပန္၏။ ထုိသုိ႔ဆုိလွ်င္လည္း အဘယ္ေၾက
ာင့္ ျမန္မာတုိ႔သည္ "မြန္စာ" ကို ႏိုင္ငံသုံးစ
ာေပအျဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ ရြ
က္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း? ဟု ေမးစရာေတြ
အမ်ားႀကီး ရွိေနပါသည္။
အမွန္က "ပ်ဴစာ" သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ
တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး၊ "မြန္စာ" သည္
လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္ သက္
ဆိုင္ေနေသာ စာေပ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ေ
လ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။
ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ " ျမန္မာစာ" ဟု
သတ္မွတ္ခံထားရေသာ " ရခို္င္စာ"သည္
လည္း ရခုိင္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္သာ တုိက္ရိုက္ သ
က္ဆိုင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ကို
ယ့္စာေပကို ေခတ္အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေ
အာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾကသ
ည္မွာ ေခတ္တိုင္းေခတ္တုိင္းတြင္ ေပၚထြန္
းခဲ့ေသာ "ရခုိင္ စာေပ အေထာက္အထား
မ်ား" က သက္ေသျပဳလ်က္ ရွိေနေပေတာ့
သည္။
ျမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ " ျမန္မာစ
ာ" ကို ျမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက " ပ်ဴစာက
ဆင္းသက္လာ ေသာစာ" ဟု ထင္ျမင္ခ်က္
ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳ႕သမုိုင္းဆရာမ်ား
က " မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာစာ" ဟူ
၍လည္း ထင္ျမင္ခ်က္ေပးၾကျပန္၏။ အမွန္
က ယင္း " ပ်ဴစာႏွင့္ မြန္စာ" ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသ
ည္ပင္လွ်င္ ျမေစတီ ေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿ
ပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းစာႏွစ္မ်ိဳးက ဆ
င္းသက္ လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကျခ
င္း သည္ လုံးဝယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာ
င့္ဆုိေသာ္ စာေပတို႔မည္သည္ အခ်ိန္ကာလ
တစ္ခုတည္း၌ ေန႔ခ်င္းည ခ်င္း ေျပာင္းလဲ
ရုိး ထုံးစံ မရွိေသာေၾကာင့္တည္း။ ေျပာင္း
လဲဖို႔ဆုိသည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတ
ာ္ၾကာျမင့္ေအာင္ ေစာင့္ဆုိင္း ရေပလိမ့္မ
ည္။ ျမေစတီေက်ာက္စာ (ျမန္မာ)သည္ ပ်ဴ
စာႏွင့္ မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာ စာမ
ဟုတ္ေၾကာင္းကို " ျမေစတီေက်ာက္စာ"
ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသျပဳလွ်က္
ရွိေနေပေတာ့သည္။
အမွန္က " ျမေစတီ္ေက်ာက္စာ" ၌ ပါရွိေ
သာ " ျမန္မာစာ" သည္ " ေျပာင္းလဲလာေ
သာစာ" မဟုတ္ဘဲ " ေရာက္ရွိလာေသာစာ
" ဟုဆုိမွ သဘာဝယုတၱိ က်မည္ကုိ ျမန္မာပ
ညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလ်က္ မသိခ်င္ေယာ
င္ ေဆာင္ေနခဲ့ၾကၿပီး အျဖစ္မွန္ကို ေရငုံႏ
ႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရ၏။
အျဖစ္မွန္ကုိ သိရွိလိုပါက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ပ
ဥၥာၿမိဳ႕(၁၂)ဆက္ေျမာက္ မင္းဘီလူးကို ေအ
ဒီ ၁၀၆၈ တြင္ " ဝေရာင္းငွက္ အသခၤယာ
" အမတ္က လုပ္ႀကံသျဖင့္ ကြယ္လြန္သည္
။ မင္းဘီလူး၏ သားျဖစ္သူ အိမ္ေရွ႕မင္း သ
ား " မင္းရဲဘယ" သည္ မိဖုရား " ေစာေပါ
က္ညိဳ" (ေပါက္ညိဳျမ) ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာ
ရွိအမတ္ အခ်ိဳ႕လိုက္ပါလ်က္ " ဘူးရြက္ မညိဳ
းလမ္း" က အေရွ႕ပုဂံျပည္သို႔ ထြက္ေျပးက
ာ " အေနာ္ရထာမင္း" ထံ ခိုလႈံခဲ့ရသည္။
အဆို ပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို႔သည္ ပုဂံျပ
ည္၌ ႏွစ္ေပါင္း (၃၅)ႏွစ္ခန္႔ ၾကာျမင့္ေအာ
င္ အမႈေတာ္ ထမ္းရြက္ကာ ေန ထိုင္ခဲ့ၾကရ
ေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း။
ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား " ရခိုင္ေဝသာ
လီ" က " ပဥၥကလ်ာဏီ မင္းသမီး" ကို ဆ
က္သရာတြင္ " က်န္ စစ္သား" ကို ရသည္
ဟူေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း
။ က်န္စစ္သားသည္ ေျမးေတာ္အေလာင္း
စည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကို ေပးအပ္ၿပီး " ေဇ
ယ်ေခတၱရာ" အမည္ ျဖင့္ သားေတာ္ ရာဇ
ကုမာရ္မင္းသားကို " ဓညဝတီႏွင့္ ေတာင္
စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္" ( ျမန္မာ ရာဇဝင္အလို)ကို
စဥ္းစား ေစခဲ့ေသာ သမုိင္းေၾကာင္းကို လ
ည္းေကာင္း။ ပုံဂံမင္းတို႔အထံ၌ ရခိုင္သား
မ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ႕က
ဘုရားအလွဴ႕ဒကာမ်ားအျဖစ္ ခံယူကာ ျမန္
မာတုိ႔၏ နယ္ေျမ၌ ရွိေနခဲ့ၾကသည္ဟူေသာ
သမုိင္းေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း။ ျမန္မာ
လူမ်ိဳးတို႔ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က " ေအာက္သား
" ဟု နာမည္ေပးကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေ
ခၚေဝၚလာခဲ့ ၾကသည့္ သမုိင္းေၾကာင္းကို
လည္းေကာင္း။ " ရဟႏၱာေထြး (ေခၚ ) အ
သွ်င္ဒိဗၺစကၡဳ" အမည္ရွိေသာ ရခုိင္တို႔ ေဝ
သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူျမတ္ သည္ ဥပ
ဇၥ်ာယ္ဆရာ " မဟိႏၵပါလ မေထရ္ျမတ္" ၏
ေစလႊတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳ႕သို႔ ၾကြေရာက္
၍ သာသနာ ျပဳခဲ့ရေသာ သမုိင္းေၾကာင္း
ကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ ထားၾကမည္ဆို
ပါက မည္သည့္အခါမွ် အေျဖမွန္ေပၚ ေပါ
က္ႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်။
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ
အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ာသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ေန
႔စဥ္သုံး ေဝါဟာ ရမ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း ေ
အာက္ပါစကားလုံးမ်ားကုိ ၾကည့္ျခင္းအားျ
ဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
(၁) ၾကာသပတိယ္နိယ္၊ (၂) သုႀက္ာနိယ္၊
(၃) လွိယ္၊ (၄) ရိယ္မႈတ္၊ (၅) အတုမဟိေ
သာ၊ (၆) ျခဳယ္မ၊ (၇) ျခဳပ္မ၊ (၈) အစ္ကို၊
(၉) အစ္မ၊ (၁၀) ပန္စင္၊ (၁၁) ကၿခီယ္
သည္၊ (၁၂) ပညာမဟိယ္ေသာ၊ (၁၃) သ
စၥာ မဟိယ္ေသာ၊ (၁၄) အလွဴပိယ္လိုဝ္ေသ
ာ၊ (၁၅) သဃၤာတိုဝ္၊ (၁၆) ဤယ္သူ၊ (၁၇)
ပတၱျမားစာတီတိုဝ္၊ (၁၈) လွဴခ၏၊ (၁၉) ၿခီ
ယ္လက္၊ (၂၀) ၿခိယ္ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၁) လက္
ဆိယ္ရိယ္၊ (၂၂) မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖိလတ္၊
(၂၃) နိယ္ရလိယ္၏၊ (၂၄) အသရိယ္ဟိေ
သာ၊ (၂၅) ခရုိန္ စေသာ ေဝါဟာရမ်ားကို
ယေန႔ေခတ္ ျမန္မာတို႔ ေျပာဆို ေနၾကပါေ
သးသလား ? ဟု ေမးလွ်င္ ေျပာဖုိ႔မဆုိထား
ႏွင့္ အဓိပၸါယ္ကို သိရွိေအာင္ မနည္းႀကိဳးစ
ားၾကရမည္ဟု ထင္ပါသည္။
အဓိပၸါယ္ကို သိသည့္တုိင္ေအာင္ အသံထြ
က္ကို ပီပီသသ ထြက္ရွိႏိုင္ဖို႔က ပို၍ခက္ေပ
လိမ့္မည္။ အလားတူ ရခိုင္ေဝါဟာရ အသုံး
အႏႈန္း မ်ားသည္ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား
၌ မ်ားစြာ က်န္ရွိေနေသးသည္ကို ေတြ႔ရ
၏။
ခရစ္ေအဒီ ၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထုိးခဲ့ေသာ ျ
မန္မာတို႔၏ ေရွးအက်ဆုံးျဖစ္သည့္ ျမေစ
တီေက်ာက္စာထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေအဒီ
၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ျဖဴ သြန္း
လုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရား
၏ စမၼခဏ္း ကမၸည္းစာက ႏွစ္ေပါင္း
(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွးက်ေန ေၾကာင္း သိ
ရွိရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ " ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္
ျမန္မာစာ အေရးအသားကို မည္သည့္လူမ်ိဳ
းတို႔က ေရွးဦးစြာ စတင္ေရးသား ခဲ့ၾကပါ
သနည္း။ " ဟူေသာ အေမးျဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္
ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထုိက္အေလ်ာ
က္ အေျဖေပး ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ယူဆပါသ
ည္။
နိဂုံးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ဆိုရေသာ္ " ရခုိင္လူမ်ိဳး
ႏွင့္ ျမန္မာစာ" မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲျခာ
း၍ ရလိမ့္မည္ မဟုတ္။ စကားေျပာဟန္ ေ
ရးနည္းႏွင့္ စာအသုံးေရးနည္းသာ ျခားနာ
းခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူ
တူပင္တည္း။ သို႔ျဖစ္၍ ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေ
ခတ္ "ျမန္မာစာ" ဟု သတ္မွတ္ခံထားရေ
သာ " ရခိုင္စာ" ကို အၾကြင္းမဲ့ ခံယူထားၾ
ကသည္ကို သုေတသနျပဳကာ ေရးသားတင္
ျပလိုက္ရေပသည္။
" ရခိုင္စာေပ" အျဖစ္မွန္ ေပၚေပါက္ပါေစ..။
အခုလက္ဟိအသံုးျပဳနီကတ္ေတ ျမန္မာစာဆိုေစာ္ ရခိုင္စာကနီလို႕ ဆင္းသက္လာေရဆိုေစာ္ကို ရခိုင္သူ ရခိုင္သားနွင့္ အတူ ေနာက္ရခိုင္မ်ိဳးသ်ွစ္လူငယ္ေသ်ွတိသိစီခ်င္လို႕ ျပန္တင္ပီးလိုက္ပါေရ
ရကၡိတမ်ိဳးသ်ွစ္ရကၡိဳင္သားေသ်ွ
သ်ွင္ျမဝါ
ေျမာက္ဦးနန္းစံ၊ ဘုရင္မင္းဗာဘုရင္ႀကီးသည္ မင္းဆရာျဖစ္ေသာသွ်င္ျမဝါအားရည္မွန္းလွ်က္ ထိုဆရာျမတ္ ၏အရိုးကို ၿမီေအာက္ဌာပနာထားေတာ္မူလွ်က္ ေတာင္ထြ႗္တခုေပၚ၌ ႀကီးစြာေသာေစတီႀကီးတဆူကို တည္ ထားေတာ္မူသည္။ ထိုဆရာႀကီးဦးျမဝါ၏က်န္ရစ္ေသာပစၥည္းမ်ားႏွင္႔ ေရႊေငြရတနာမ်ားကိုဌာပနာ ထည့္ကာ တည္ထားခသျဖင့္ ထိုေတာင္ကို ကနိထိတိုင္ ျမဝါေတာင္ ဟုလည္းေကာင္း၊ ျမဝါေစတီဟုလည္း ေကာင္းေခၚ တြင္သည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါမွာ ရေသ႔ေယာဂီတဦးျဖစ္သည္။ ရခိုင္ရာဇဝင္သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားေသာ မင္းမ်ိဳး မင္းႏြယ္ မွ ပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္သည္။ မဇိၩမေဒသ၌ ေလာကီပညာအမ်ိဳးစံုကို ဗာရဏသီ ၿမိဳ႕ေတာ္၌ လည္းေကာင္း၊ မိဂ တာဝုန္ ေတာဟိ ဆရာဗိႆႏိုးထံတြင္လည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း(၂၀) တိုင္ေအာင္ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္ၿပီးေသာ္ မိမိရခိုင္ျပည္ႀကီးသို႔ျပန္လာကာေျမာက္ဦးၿမိဳ႕၏ေျမာက္ဘက္ေတာင္ညိဳေက်ာင္း တိုက္ ဝယ္ (နမႏၲာ ဓားက်မ္း) ႀကီးကို ျပဳစုရြီးသားခ ေသာ ပုဂိၢဳလ္ ထူးတဦးျဖစ္သည္။
သွ်င္ျမဝါ၏ဖခင္မွာ စိုင္းတင္ၿမိဳ႔စား (မဟာနႏၵသႀကၤန္) ျဖစ္သည္။ မယ္ေတာ္မွာ (ဆင္ကဲႀကီး ဦးေအာင္ထင္ ႏွင့္ ေစာသႏၲာ) ႐ို႔၏သမီးေတာ္ (ေဇယ်ေခမာ) ပင္ျဖစ္သည္။ သွ်င္ျမ၀ါ၏ မီြးဖြား သကၠရာဇ္မွာ (၈၅၄) ခု၊ ဝါေခါင္လျပည့္ ၾကသားပတီးနိ၊ မိုးထက္ အခ်ိန္ (၄) ဗဟိုရ္တြင္ ဖြားျမင္ ေတာ္မူသည္။ ငယ္စဥ္အခါက (ေမာင္ျမဝါ) ဟုေခၚတြင္သည္။ မယ္ေတာ္ႀကီး ေဇယ်ေခမာ၏ အစ္မေတာ္ (ေစနႏၵီ) ႏွင့္ (မင္းရာဇာ) ႐ို႕မွ သကၠရာဇ္ (၈၅၄) ခုနွစ္ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၃) ရက္ စနီနိတြင္ (မင္းဗာဘုရင္) ကိုဖြားျမင္ေတာ္မူသည္။ ထို႔ေႀကာင့္ (သွ်င္ျမဝါ) ႏွင္႔ (မင္းဗာ) ဘုရင္မွာ ညီအစ္ကိုေတာ္စပ္သည္။
မဟာပညာေက်ာ္အမတ္၏ငယ္နာမည္မွာကား (ျမတ္သာထြန္း) ျဖစ္သည္။ ၎ကို သကၠရာဇ္ (၈၅၀) ခုႏွစ္ တြင္ ဖြားျမင္သည္။ သို႔ေႀကာင္႔ သွ်င္ျမဝါ၊ မင္းဗာႀကီး၊ မဟာပညာေက်ာ္႐ို႕မွာ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသံုးဦးစလံုးသည္ ငယ္စဥ္အခါက ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ ေတာင္ညိဳေက်ာင္းတိုက္ (အဂၢစိေႏၲ ယ်) ဆရာ ေတာ္ထံတြင္ ပညာသင္ႀကားၿပီးေနာက္ အသက္ (၁၆) ႏွစ္လြန္ေသာအခါ မဇိၩမေဒသ သို႔ လား ေရာက္ ၿပီး (ဗာရာဏသီ) ၿမိဳ႕တြင္ ပညာအတူသင္ၾကားသည္။ မင္းဗာႀကီးႏွင့္ မဟာပညာေက်ာ္႐ို႕မွာကား ပညာသင္ ႀကားႀကၿပီးေနာက္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္လာ လတ္ကတ္သည္။
သွ်င္ျမဝါမွာမူကား မျပန္ႏိုင္သိမ့္ဘဲ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕ေတာ္မွတဆင့္ မိဂတာဝုန္ေတာဟိသီရိဗိႆႏိုး ရေသ့ႀကီး ထံတြင္ ရေသ႔ဘဝအျဖစ္ဝင္ေရာက္ကာ ထက္မံလွ်က္ ပညာသင္ႀကားနီလီသည္။ သွ်င္ ျမဝါ မွာ အင္းအိုင္ မႏၲာန္ႏွင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကိုတတ္ေျမာက္ကာ ရေသ့ အဝတ္ ျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ဦး ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္လာသည္။
ၿမိဳ႕ေတာ္သို႔ျပန္ေရာက္ၿပီးသည္ေနာက္ တနိေသာအခါနန္းေတာ္ညီလာခံသို႔ ဝင္လီၿပီးေသာ္ မင္းဗာဘုရင္ အား လက္ကိုင္တုတ္ေတာ္ျဖင္႔ခ်ိန္ရြယ္လွ်က္ (သင္မင္းႀကီး ေယာက်္ားေလာ၊ မိမၼေလာ၊ ငါကား အမွန္ မိမၼ ျမင္သည္) ဟုသံုးႀကိမ္ဆိုကာ နန္းေတာ္မွ ထြက္ခြာလားသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္သည္လည္းအရွက္ရ၍ အမတ္ အေပါင္းႏွင့္တိုင္ပင္လတ္ေသာ္ မဟာပညာေက်ာ္အမတ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားသည္မွာ သွ်င္ျမဝါ၏ ဆိုလို ရင္းစကား အေႀကာင္းရင္းကား ေယာက်္ားပီပီ ဘီးေလာင္း ေတာ္မ်ားလက္ထက္က သူရတန္မင္းအား ပီးအပ္ ခရသည့္ ဘဂၤလားနယ္ကို ျပည္လည္တိုက္ခိုက္ သိမ္းယူထိုက္ေႀကာင္း မဟာပညာေက်ာ္ အမတ္ ႀကီးက ေလွ်ာက္တင္လီေသာ္ မင္းႀကီးလည္း အားရေတာ္မူ၍ မဟာပညာေက်ာ္အား စစ္အဂၤါရပ္မ်ား ကိုစီမံစီ ကာ ကုန္းတပ္ရီတပ္ခိုင္စြာဖြဲ႕လွ်က္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးကိုလည္း တံတိုင္း၊က်ံဳးေျမာင္းခိုင္စြာ တည္ ေဆာက္ ၿပီးစီးစီၿပီးေသာ္ ရီတပ္ ဗိုလ္္ခ်ဳပ္အျဖစ္ သားေတာ္မင္းဖေလာင္းအား ခန္႔အပ္လွ်က္ မယံုျခံဳစား ဝိမလ ပညာ ဟိအား ႀကည္း တပ္ႏွင့္တကြ စစ္ခ်ီထြက္ဦးစီးေတာ္မူသည္။
ထိုအခါ သွ်င္ျမဝါလည္းဝမ္းေျမာက္စြာျဖင့္ ေသနဂၤဗ်ဴဟာခင္းစီကာ စီမံပီးလီသျဖင့္ လူတဦး တေယာက္ မွ် မသီကုန္ဘဲ ကုလား၏စစ္ကို အလြယ္တကူေအာင္ႏိုင္ေတာ္မူသည္။ ထိုကဲ့သို႔ စစ္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ကုလားမင္း၏သမီးေတာ္ (ပဲသီတာ) အားဆက္သလီသျဖင္႔ အေနာက္ မိဖုရားအျဖစ္ေျမွာက္စားေတာ္မူကာ စစ္ကိုတန္႔ထားရာနီရာေဒသျဖစ္ေသာ (စစ္တန္႔ေကာင္း) ယခုအခါ (စစ္တေကာင္း) ၌ ထီးနန္းေဆာက္ကာ စိုးစံေတာ္မူသည္။ သက္ေတာ္ (၄၁) ႏွစ္တြင္ မင္းဗာဘုရင္လည္း ဗုဒၶဂယာ၌ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ပတ္လည္ (၄၁) ဆူျဖင့္ (သက္ေတာ္ စိဘုရား) ေစတီေတာ္တဆူတည္ေတာ္မူသည္ဟူ၏။
မင္းဗာဘုရင္မင္းျမတ္သည္ မဇိၩမေဒသတြင္ ေစတီပုထိုးက်ိဳးပ်က္စီးမ်ားမွရရိွေသာ ဘုရား ရဟႏၲာ ႐ို႕၏ ဓာတ္ေတာ္သွ်စ္ေသာင္းကို ေရႊေငြပတၱျမားစီေသာ ရတနာႀကဳတ္ကို မဂၤလာအုတ္ေတာ္ ၌ ထည့္လွ်က္ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ဦးနန္းေတာ္သို႔ ေဆာင္ယူလာလတ္ၿပီးလွ်င္ နန္းေတာ္အတြင္း ဘုရား နန္းျပႆဒ္ ေဆာင္ ျဖင့္ ကိုးကြယ္ထားဟိသည္။ မႀကာမွီ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကြန္႔ျမဴး၍ နန္းမီး ေလာင္ သကဲ့သို႔ လူမ်ားစြာ႐ို႕သည္ အဝီးကျမင္ကတ္ရ၍ ဟိုးဟိုးေက်ာ္ေက်ာ္ျဖစ္ကုန္သည္။ သို႔ႏွင္႔ ဆရာ ႀကီး သွ်င္ျမဝါ၏အစီအမံျဖင့္ နန္းေတာ္ ေျမာက္ဘက္ ဖိုးေခါင္ေတာင္ကလပ္ဝယ္ သွ်စ္ေသာင္း ေသာ ဓာတ္မြီေတာ္႐ို႕အားဌာပနာ၍ ႀကီးစြာ ေသာပုထိုးေတာ္ႀကီးတဆူတည္ေတာ္မူ၍ ရန္ေအာင္ေဇယ်(ေခၚ) သွ်စ္ေသာင္းပုထိုးေတာ္ႀကီးဟုေခၚ တြင္ သည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသည္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕သက္ကို အနွစ္ (၁၀၀၀) ရွည္စီျခင္းငွာရည္ရြယ္လွ်က္ အတိတ္ နိမိတ္ခန္း႐ို႕အားတြက္ခ်က္၍ ဓာတ္လားဓာတ္လာသင့္စီၿပီးေသာ္ အင္းအိုင္မႏၲရားစီမံလွ်က္ ၿပီးစီးေသာအခါ ၾကသားပတီးနံတခု အေလာေလာလိုနီသျဖင့္ ရွာေဖြကႀကန္႔ႀကာ မည္ျဖစ္ ေသာေႀကာင့္ ငါပင္လွ်င္ (ၾကသ ပတီးသားတည္း) ဟုဆိုကာ မိမိရင္အံုေတာ္အား ဓားႏွင့္ခြဲကာ အူကိုထုတ္လွ်က္ ၿမိဳ႕ကြန္ ခ်ာ တုိင္ တြင္ ရစ္ ပတ္စီၿပီးေသာ္ ငါ႔အား (သီဆံုးသည့္နီရာ၌ပင္ ျမွပ္ကုန္ ေလာ့) ဟု မိန္႔မွာလွ်က္ သီဆံုးလားသည္။
ဘုရင္မင္းဗာႀကီးသည္ ထိုစကားကိုနားမေထာင္ဘဲ ငါ၏ဆရာကို ခီြး၊ ဝက္ကဲ႔သို႔ မျမွဳပ္ႏိုင္၊ ပြဲသဘင္ က်င္းပၿပီး ရထားပန္းယာဥ္ဆြဲလွ်က္ သင္းၿဂိဳဟ္လီေသာေႀကာင့္ ရခိုင္ျပည္သည္ ယိမ္းယိုင္ပ်က္စီး ျခင္းသို႔ ေရာက္ရသည္ဟု ဆိုစမွတ္ျပဳလတ္သည္။
ဆရာႀကီးသွ်င္ျမဝါသီဆံုးလားေသာနီရာမွာ (ၿမိဳ႕ကြန္ခ်ာတိုင္စိုက္ထူရာ ျမင့္ျမတ္ေသာၿမီ၊ ယခုအခါ ေရႊဂူ ေတာင္ရြာထဲတြင္ဟိသည္။ ထိုနီရာတြင္ သွ်င္ျမဝါစီမံထားေသာ အင္းတခ်ပ္ထားဟိသည္။ ၎အျပင္ သွ်င္ျမ ဝါ၏ရုပ္ထုကိုလည္း ထုထစ္ထားဟိသည္။
ထိုနီရာ၏ေျမာက္ဘက္ေတာင္ထိပ္တြင္ သွ်င္ျမဝါေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးကို တည္ထားကိုးကြယ္သည္။
Subscribe to:
Posts (Atom)